Faydalı Bilgiler:

Aşılı Ceviz Yetiştiriciliği

Bağ-bahçe ürünlerinin üretim, tüketim ve ticareti yönünden önemli ülkeler arasında yer alan Türkiye, köklü bir meyvecilik kültürüne sahip olup bir çok meyve türünde olduğu gibi cevizin de yetiştirilebildiği uygun ekolojilere sahiptir. Ülkemiz dünya ceviz üretiminde A.B.D. ve Çin'den sonra üçüncü sıradadır.

Ülkemizde ağaç başına verim 33-37 kg arasında değişmektedir. Aşılı ceviz fidanları ile bahçe tesis edildiğinde verimde aşısızlara göre % 50-60 oranında artış sağlanabilir.

Aşısız (yabani) cevizler 7-10 yaşlarında , aşılı cevizler ise 4 yaşından itibaren meyve vermeye başlamaktadır. Yine yabani ağaçlardan 6 kg kabuklu meyveden en fazla 1,5-2 kg iç alınırken, aşılı ağaçlardan 6 kg cevizden en az 3 kg iç meyve alınmaktadır.

Önerilen aşılı fidanlarla bahçe tesis edildiğinde; 5 yaşındaki bir ceviz ağacı 3-4 kg, 8 yaşında 15-20 kg, 12 yaşında 30-40 kg, 14 yaşında 50-75 kg, 20 yaşında 80-120 kg arasında meyve verebilmektedir. Dekara 10 fidan dikildiğinde, dekara verimin verim çağında 1-1,5 ton olacağı beklenmektedir.

Aşılı Ceviz Çeşitlerinin Önemi ve Özellikleri
Tür	Şekil	İrilik	Ağırlık (gr)		Verim %	Tozlayıcı
			Kabuklu	İç
Yalova 1	Oval	İri	16.3	8.2	50	Yalova 4 - Kaplan
Yalova 3	Oval	İri	12	6.4	53	Yalova 4 - Şebin - Kaman
Yalova 4	Yuvarlak	İri	12.9	6.8	52	Yalova 1 - Yalova 3 - Gültekin
Kaplan	Elips	Çok İri	24	9.6	40	Yalova 1
Bursa 95	Oval	İri	11.5	6	52	Bilecik
Bilecik	Yuvarlak	İri	13	6.5	52	Şebin - Yavuz
Şebin	Yuvarlak	Orta	12.6	6.5	62	Bilecik - Kaman - Yalova 3
Yavuz	Oval	Çok İri	17.4	9.7	56	Bilecik
Gültekin	Oval	Çok İri	16.5	8.5	52	Yalova 4 - Şebin - Bayrak
Kaman	Yuvarlak	İri	12.4	6.8	55	Yalova 3 - Şebin
Bayrak	Oval	İri	10.7	6.4	60	Gültekin - Keskin
Keskin	Uzun	Orta	10.6	6	57	Bayrak
Topak	Uzun	Orta	7.5	3.5	47	Kendisi
Pedro	Yuvarlak	İri	12	5.6	47	Her çeşitten
Chandler	Yuvarlak	İri	13.4	6.5	49	Franquette - Pedro - Yalova 1-3-4
Franquette	Yuvarlak	İri	11.3	5.3	47	Chandler - Hartley
Hartley	Yuvarlak	İri	13.2	6.1	46	Franquette

İKLİM İSTEĞİ

Ceviz ağacının en önemli niteliklerinden birisi, değişik iklimlere kolayca uyum sağlamasıdır. Ceviz ağacının soğuklama ihtiyacı 800-1800 saat olup, deniz seviyesinden 1700 m. yükseklikteki alanlara kadar yayılış gösterir. Aşırı yaz sıcaklarında yeşil kabukta, yapraklarda yanmalar ve meyvelerde büzülmeler olur.

Bir bölgede ceviz yetiştiriciliğini sınırlayan en önemli faktörlerin başında ilkbahar geç donları gelmektedir. Çeşitlerin iklim gereksinimleri iyi saptanmalı ve özellikle ilkbahar geç donları yönünden risk olmamalıdır.Çünkü geç ilkbahar donları; tomurcukların kabarma zamanında daha fazla zarar yapar.

İlkbahar geç donlarının zararı yanında sonbahar geç don zararları da ceviz yetiştiriciliğini sınırlayan faktörler arasında sayılabilir. Çok geç yapraklanan ceviz çeşitlerinde vejetasyon süresi kısa olduğu için, olgunlaşamayan sürgünlerin erken sonbahar donlarından zararlandığı da önemli bir gerçektir.

Geç sonbahara kadar gelişmesi devam eden genç ceviz ağaçlarının uç sürgünleri iyice olgunlaşmamış ise, -10°C 'de zarar görür. Sonbaharın erken donlarında -9°C ile -12°C' de odunlaşmamış sürgünler zararlanır. Tomurcuklar kapalı olduğu dönemde -3°C' ye, tam çiçeklenme döneminde -1 °C' ye kadar dayanabilir. Çiçek döneminde soğuktan zararlanma daha sık görülür. Genel olarak ceviz ağacı; -25°C' ,+38°C' ye kadar dayanıklılık gösterir.

TOPRAK İSTEĞİ

Ceviz ağaçları toprak bakımından seçici olmamakla beraber, taban suyu seviyesi 2.5-3.0 metreden yukarı olmayan, su tutmayan, nemliliğini muhafaza eden derin topraklarda iyi gelişir. Su tutan killi topraklarda ve durgun sulu yerlerde gelişemez.

Ceviz kökleri kazık köklü olup, derine uzadıklarından alt kısımları rutubetli olan, derin ve yumuşak topraklar yetiştiricilik için daha uygundur. Fazla nem ve durgun sular kökler için gerekli oksijenin alınmasını engeller, bu nedenle kök gelişimi yavaşlar ve ağacın gelişmesi durur. Yaprak damar araları açık yeşil, damarlar ise kahverengi bir renk alır, sürgün uçlarında kurumalar görülür.

Verimli topraklarda veya gübreleme, sulama gibi kültürel tedbirlerle verimliliği artırılan topraklara dikildiğinde, cevizlerde gelişmenin hızlandığı ve meyve veriminin arttığı görülür. Ceviz ağaçları yazları bol güneşli, kışları ılıman geçen, soğuk rüzgarlardan korunmuş vadilere daha çok uyum sağlamışsa da, soğuklama ihtiyacı, uyanma ve kış dinlenme periyotları dikkate alınarak bahçe kurulduğunda, kışı sert geçen yerlerde de yetiştiği görülmektedir.

ÇEŞİT SEÇİMİ

Verimli ve kaliteli ceviz çeşit seçiminde göz önünde bulundurulması gereken en önemli özellikler; döllenme biyolojileri, yapraklanma zamanları, vejetasyon süreleri, özellikle soğuğa ve kurağa karşı dayanıklı olması, ağaç tacının düzgün gelişmesi, üstün verimli ve kaliteli meyveler oluşturması, meyvelerinin ince kabuklu ve iç kısmının kabuktan kolay ayrılması, meyve ağırlığının en az 10 gram, iç randımanın ise % 50'nin üzerinde olması, her yıl meyve vermesi, hastalık ve zararlılara karşı dayanıklı olmasıdır. Bu özelliklerden çoğunu taşıyan ceviz çeşitlerinden aşı kalemi alınarak, yabani ceviz çöğürleri aşılanmalıdır.

AŞILI CEVİZ ÇEŞİTLERİ

Verimli ve kaliteli ceviz çeşit seçiminde göz önünde bulundurulması gereken en önemli özellikler; döllenme biyolojileri, yapraklanma zamanları, vejetasyon süreleri, özellikle soğuğa ve kurağa karşı dayanıklı olması, ağaç tacının düzgün gelişmesi, üstün verimli ve kaliteli meyveler oluşturması, meyvelerinin ince kabuklu ve iç kısmının kabuktan kolay ayrılması, meyve ağırlığının en az 10 gram, iç randımanın ise % 50'nin üzerinde olması, her yıl meyve vermesi, hastalık ve zararlılara karşı dayanıklı olmasıdır.

BİLECİK:
Dik, yayvan ve kuvvetli bir taç gelişmesi gösterir. Kıyı bölgeler hariç, tüm bölgelerde yetiştirilir. Özellikle geç donların görüldüğü yörelere tavsiye edilir.

İnce kabuklu, içi dolgun olup kabuktan kolay ayrılır. Kuru ceviz olarak tüketilmeye elverişlidir.

Dane ağırlığı 13 g, iç oranı % 53, yağ oranı % 68 ve protein oranı % 18 olup, eylül ayı sonlarında hasat edilir.

Şebin, Yalova-3 ve Yavuz-1 (KR-2) çeşitleriyle tozlanır.

Çeşit iç kurduna Şebin ceviz çeşidine göre daha dayanıklıdır.

Geç yapraklanması nedeniyle Yalova çeşitlerine göre ilkbahar geç donlarına karşı daha toleranslıdır.

ŞEBİN:
Sık dallı, yayvan bir taç gelişmesi gösterir.

Kıyı bölgeleri hariç, ceviz yetişen tüm yörelerde yetişir. Özellikle geç donların görüldüğü yerlere tavsiye edilir.

Meyve yapısı ovaldir. İnce kabuklu olup, kabuktan kolay ayrılır.Verimi yüksektir ve eylül ayı sonlarında hasat edilir.

İçi dolgun, dane ağırlığı 12 g, iç oranı yüzde 63, yağ oranı yüzde 67, protein oranı yüzde 17 olup, çiçekleri erkek ve dişi çiçekler eş zamanlı açılır (homogenous), kendine verimlidir.

Bilecik ve Yavuz-1 (KR-2) çeşitleri ile tozlanır.

Yalnız ceviz iç kurduna, kurağa, güneş yanıklığına karşı hassastır.

GÜLTEKİN-1 (KR-1):
Dik, kuvvetli bir taç gelişmesi gösterir.

Ceviz yetişen tüm bölgelerde yetişir. Özellikle geç donların görüldüğü yerlerde yetiştirilmesi tavsiye edilir.

İyi kaliteli ve albenisi olan meyvelere sahip olup, eylül ayının ortalarında hasat edilir.

Dane ağırlığı 17 g, iç oranı yüzde 40, içi dolgun, açık beyaz renkli olup, taze ve kuru olarak tüketilmeye elverişlidir.

Şebin ve Bilecik çeşitleriyle tozlanır.

YALOVA-1:
Kıyı bölgeler hariç (deniz etkisine açık yöreler) ceviz yetişen bütün bölgelerde yetiştirilir. Geç donların görülmediği yerlerde yetiştirilmesi tavsiye edilir.

Meyve ağırlığı 16 g, iç oranı % 49, yağ oranı % 70 dir.

YALOVA-3:
Ceviz yetişen tüm bölgelerde yetiştirilebilir. İnce kabuklu ve ovalimsi bir meyve şekline sahiptir.

Meyve ağırlığı 13 g, iç randımanı % 53'dür, yağ oranı % 69’dur.

YALOVA-4:
Ceviz yetişen tüm bölgelerde yetişebilir. Erken çiçeklenir. Geç donların görülmediği yerlerde yetiştirilmesi tavsiye edilir.

Dane ağırlığı 13 g, iç oranı % 52, yağ oranı % 69 ‘dur.

YAVUZ-1 (KR2):
Ceviz yetişen tüm bölgelerde yetişir. Özellikle geç donların görüldüğü yerlerde yetiştirilmesi tavsiye edilir.

Dane ağırlığı 17.4 g, iç oranı yüzde 56, içi dolgun, beyaz renklidir.

ŞEN-2 (24-KE-24):
Kıyı bölgeler hariç tüm bölgelerde yetiştirilir. Özellikle geç donların görüldüğü yerlerde yetiştirilmesi tavsiye edilir.

Meyve şekli yuvarlak, dane ağırlığı 17 g, iç oranı % 54’dür. Yağ oranı yüzde 74'dür.

TOKAT-1 (60 TU-1):
Ceviz yetişen tüm bölgelerde yetişir.

Meyve şekli yuvarlak olup tane ağırlığı 12 g, iç oranı % 63, yağ oranı % 71'dir.

AŞILI FİDAN SEÇİMİ:

Toprağınızı gayet güzel hazırladınız, iklim uygun, su ve diğer faktörlerde güzel ve fidanlığınızdan gerçekten ekonomik olarak beklentiniz büyük. Ancak aşılı fidan kullanmadığınız takdirde bu değerlerin hepsiyle beraber zamanınız, emekleriniz ve paranız boşa gidecek demektir.

Fidanlık kurmada en önemli konulardan biri de Fidanın Gerçekten Aşılı olup olmadığıdır.

Çünkü aşılı fidanlar:

Erken meyve verir,

İstenilen meyveyi verir,

Her yöreye uygun çeşitlerle soğuklara ve hastalıklara karşı dayanıklı çeşitler seçilebilir.

Aşısız fidanın anlaşılması gerçekten çok zordur. Maalesef ülkemizde birçok konudaki kolay para kazanma hırsı bu konuda da mevcuttur ve bazı artniyetli kişiler aşısız fidanları Aşılı adı altında piyasaya vermektedir.

Aşısız fidanları tanımak için;

Aşı yeri gibi çizik atılan yerin altındaki gövde kabuğunun rengi ile üstündeki gövde kabuğunun rengi aynıdır. Aşılı fidanlarda ise bu renk farklı olacaktır.

Çok dikkatli bakıldığında aşı yerinde kabuğun değişmediği ve çizik atıldığı anlaşılır. Ancak zaman geçtikçe bunu da anlamak iyice zorlaşır.

Aşısız fidan kullanımı durumunda cevizde kalite tamamen düşer. Gerçekten fidanlığı kuran ve dünya kadar emeği zayi olan kişinin ve dolayısıyla ülkemizin zararı büyük olacaktır.

Bu konuda yapılabilecek en doğru şey, sertifikalı fidan almak, daha önce bu konuda çalışmış fidanlığı olan kişilerden referansla hareket etmektir.

Bu konuda birçok fidanlığa imza atmış olan firmamıza danışabilir, referanslarımız bölümünde bugüne kadar geçekleştirmiş olduğumuz fidanlıkların listesini görebilirsiniz. Lütfen daha ayrıntılı bilgi almak için bizi arayınız, bu konu bizim uzmanlığımızdır.

VERİM TABLOSU

(Yerli Çeşit İç Ceviz)

Aralık Mesafe (m)	Da / Ağaç	Yaş	İç Verim
			Kg / Ağaç	Kg / Da
8 X 8	15	5 - 7	2,7 - 5	40 - 75
		8 - 10	5,3 - 8	80 - 120
		11 - 15	10 - 23,3	150 - 350
		16- 20	28 - 60	420 - 900

1 Dekar (1 dönüm=1000m2) Aşılı Ceviz Kapama Bahçesi 8 x 8 m (AralıkxMesafe) ile 15 fidan

İç Meyve Değeri:

Yaş	Kg / Da	Fiyat (TL)	Tutarı
5 - 7	40 - 75	20	800 - 1500
8 - 10	80 - 120	20	1600 - 2400
11 - 15	150 - 350	20	3000 - 7000
16 - 20	420 - 900	20	840 - 18000

BAHÇE TESİSİ:

Ceviz çok yıllık olduğundan bahçe tesisinde yapılacak bir hatanın giderilmesi oldukça güç ve masraflı olmaktadır. Bahçe tesisinde ön önemli konu çeşit seçimi ve yer seçimidir.

Çeşit Seçimi: cevizde erkek ve dişi çiçekler aynı ağaç üzerinde fakat farklı yerlerde bulunmaktadır. Ceviz kendine verimli olmasına rağmen erkek ve dişi çiçek farklı zamanlarda döllenme olgunluğuna geldiğinden bahçe tesis ederken en az 2 çeşitle bahçe tesis edilmeli ki tozlanma ve döllenme riski azaltılsın. Aksi halde verim düşük olmaktadır. Birbirini tozlayan çeşitler tablo olarak verilmiştir.

Yalova 1 x Yalova 4 KR 1 x Yalova 4

Yalova 2 x Yalova 3 KR 2 x Bilecik

Yalova 3 x Bilecik Şen x Yalova 1

Yalova 4 x Yalova 3 Tokat 1 x Yalova 3

Bilecik x Şebin, KR-2

Kaplan x Yalova 3

Şebin x Bilecik

Ceviz yetiştiriciliğinde çiçek açma zamanına rastlayan ilkbaharın son donları çok önemlidir. Dondan korunmak için bahçeler taban yerlere değil yamaç ve eğimli yerlere kurulması gerekir. Çünkü vadilerde 30-40 m yükseliş ilkbaharda geceleri 3-6 C lik bir artış sağlamaktadır. Ceviz bahçelerinde gelişme durumu ve uzun ömrü dikkate alınarak 10x10 m aralıklarla dikilmesi önerilmektedir. Fidan dikiminde toprağın yapısına bağlı olarak çukurlar en az 60x60 cm derinlik ve genişlikte açılmalıdır. Dikim çukurunun dik kısmına fosforlu ve potaslı gübrelerle depo gübrelemesi yapıldıktan sonra fidan aşı noktası toprak seviyesi üzerinde kalacak şekilde dikilir. Hakim rüzgarın estiği yönde fidanların diplerine herek dikilir, bağlanır ve can suyu verilir. Fidanlar yaprak dökümünden ilkbaharda su yürüyünceye kadar olan dönemde dikim yapılabilir. Kışları ılıman ve çok sert olmayan bölgelerde sonbahar dikimi daha iyi olmaktadır.

Budama ve Terbiye Şekilleri: Cevizde meyveler 2 yıllık sürgünlerde oluşur. ceviz fazla budama istemez her yıl uygulanan ve düzensiz yapılan budama verim düşüklüğüne yol açar bu durumda çok kuvvetli dal ve sürgün fakat az meyve meydana gelir.

Cevizlere verilecek en iyi şekil 5 dallı değişik doruk dallı şekildir. Dikilen fidanlarda ilk yıllarda sadece boyunlu gözler kesilerek göz budaması yapılır 3. yılında ise şekil budaması yapılır. Daha sonraki yıllarda ölü ve kuruyan dallar temizlenir. Her yıl budama yapılmaz.

Gübreleme: Ceviz en fazla azot ve potasyuma ihtiyaç duyar, fosfor ihtiyacı azdır. En uygun gübreleme toprak ve yaprak tahlili sonuçlarına göre yapılandır. Dikimde azotlu gübre verilmez genel olarak dikim öncesi 10-50 kg TSP, 10-40 kg potasyum sülfat, dikim sonrası 10-30 kg TSP ile 15-45 kg potasyum sülfat dekara verilmelidir. Ayrıca dikim sırasında fidan çukurlarının diplerine 250 gram TSP + 250 gram Potasyum sülfat gübresi ile birlikte depo gübrelemesi yapılmalıdır. Fidanların 1. yaşından başlayarak ağaçın her yaşı için 100 gram / ağaç hesabıyla toprak PH sına göre Amonyum nitrat veya Amonyum sülfat verilir.

Hastalık ve zararlılarla Mücadele: Ceviz antraknozu, Ceviz iç kurdu, ceviz yaprak Gal Akarı cevizde önemli hastalık ve zararlılar olup mücadelesi yapılmalıdır.

Hasat ve Verim: Erkenci çeşitler taze olarak tüketilmeye uygun olup (Kaplan) ağustos ortalarına kadar hasat edilmektedir. Kuru tüketilenler Eylül ortası ekim sonu hasat edilmektedir. Hasat zamanı meyve üzerini örten yeşil kabuk 1/3 çatlayınca hasada başlanır. En uygun hasad silkeleme şeklinde yapılır. Hasatta kesinlikle sırık ve sopa kullanılmamalıdır. Sırıkla yapılan her darbe ağaçın gelecek yıl ürün verecek sürgün uçlarının kırılmasına neden olur. Hasat edilen meyveler yeşil kabuk temizlendikten sonra gölge bir yerde bir örtü üzerine 15-20 cm kalınlıkta serilerek kurutulur. Ayrıca cevizler kabuklardan temizlendikten sonra yıkanmakta 38-43 C ‘de özel yapılmış fırınlarda kurutularak depolanmaktadır. Tohumluk cevizler fırında kurutulmamalıdır.

Aşısız cevizler 7-10 yaşlarında meyve vermeye başladığı halde aşılı cevizler 4 yaşından itibaren meyve vermeye başlamaktadır. Aşısız ağaçlarda 6 kg kabuklu meyveden en çok 1.5-2 kg iç alınırken aşılı ağaçlarda 6 kg cevizde en az 3 kg iç alınmaktadır.

Önerilen aşılı fidanlarla bahçe tesis edildiğinde 5 yaşında 3-4 kg 8 yaşında 15-20 kg 12 yaşında 30-40 kg 14 yaşında 50-75 kg 20 yaşında 80-120 kg arasında kabuklu ceviz alınmaktadır.